رفع هر نوع مشکلی در یک گاوداری شیری مستلزم آن است که در حوزه‌های مختلف مدیریت گله درصدد ریشه‌یابی آن معضل برآییم، در این مقاله استفاده از فیدرمیکسر در ۴ مرحله ساده را بررسی میکنیم.
معمولاً، توجه به یک بعد خاص از ابعاد مختلف مدیریت حاکم بر یک گله، از کل ماجرایی که در جریان است پرده برنمی‌‌دارد، و در غالب موارد نیز، مشکل از هفته‌ها قبل آغاز شده بوده است.
از آنجا که خوراک حدود ۷۰ درصد جمع درآمد ناخالص گاوداری شیری را می‌بلعد و با مسائل و مشکلات مختلف بالقوه‌ای مرتبط است که امکان دارد هر آن در گله ظهور نماید، مدیریت بهینه‌‌اش همیشه موضوع بحث داغ محافل کارشناسی بوده و خواهد بود.
تک‌تک ابعاد مدیریت روزمره‌ی خوراک باید تحت نظارت دقیق ما قرار داشته باشد. در این مقاله یکسره در باب کارکرد فیدرمیکسر‌های امروزی و مهم‌تر از همه، نگهداری بهینه‌ی آنها بحث خواهیم کرد.
فیدرمیکسر را می‌شود قلب و مرکز و محور تهیه و توزیع جیره‌ی مخلوط کامل (TMR) در هر گاوداری شیری تلقی نمود. ماشین آلات مختص به برنامه‌ی تی.ام.آر. هر گله‌ای که عبارت باشد از فیدرمیکسر، تراکتور و لودر در بازار امروز دست‌کم ۲۵۰هزار دلار برای هر گاوداری آب می‌خورد و در زمره‌ی لوازم اولیه‌ی تضمین موفقیت در تولید صنعتی شیر است.
امروزه، شرکت‌های پرشماری در کشورهای مختلف به شکل تخصصی مشغول تولید و فروش داخلی و خارجی انواع فیدرمیکسر هستند و هر فیدرمیکسری خصوصیات مهندسی منحصر به فرد خود را دارد.
در مدیریت خوراک گله‌های گاو شیری یک حوزه وجود دارد که کمترین توجه به آن مبذول می‌شود در حالی که محتاج تجزیه و تحلیل بی‌وقفه است و آن حوزه چیزی نیست جز فیدرمیکسر(های) مورد استفاده در گله.
نکاتی که در مدیریت فیدرمیکسر باید به آن توجه کرد عبارت از موارد مهم زیر است:
۱. داخل مخزن فیدرمیکسر را بازرسی کنید:
توصیه‌ی همیشگی به گاوداران، آن است که پیش از نخستین بارگیری روزانه حتماً داخل مخزن‌ی بارگیری فیدرمیکسر را با دقت بازرسی کنند. متصدی فیدرمیکسر باید یک درک حداقلی از اجزای اصلی تشکیل دهنده‌ی دستگاه شامل تیغه‌ها، مارپیچ‌ها و تسمه نقاله‌ی تخلیه‌کننده‌ی خوراک و نحوه‌ی کارکرد آنها داشته باشد.
او باید بداند که هر مارپیچ باید چند تیغه داشته باشد و زمانی که موعد تعویض تیغه‌ها فرا می‌رسد، آنها به چه شکلی درآمده‌اند.
این همکار مهم گاوداری ما بر اساس این دانش و تجربه‌ی خود می‌تواند بهترین شیوه‌نامه را برای سرویس و نگهداری بهینه از فیدرمیکسری که تحویل اوست تنظیم کند و به مرحله‌ی اجرا درآورد.
۲. دوباره، داخل مخزن فیدر را بازرسی کنید:
در خلال مدتی که دستگاه مشغول مخلوط ساختن جیره‌ی تی.ام.آر. است، از نردبانی که سازنده‌ی دستگاه تعبیه کرده بالا بروید و داخل مخزن دستگاه را به دقت زیر نظر بگیرید.
بدیهی‌ترین چیزی که باید با چشم به دنبال‌اش بگردید «نقاط کور» است، یعنی جاهایی که خوراک هیچ تکانی نمی‌خورد و گویی در جای خود قفل شده است. بخصوص، حول و حوش دریچه‌های تخلیه را خوب زیر نظر بگیرید.
اگر دیواره‌ی اطراف دریچه‌های تخلیه فرسوده شده باشد، فرو رفتگی یا گود شدگی‌هایی در آن حول و حواشی ایجاد می‌شود که سبب می‌گردد خوراک در آنها گیر بیفتد و مارپیچ‌ها نتوانند آن را بلند کنند و هم بزنند. از لحظه‌ی نخست تخلیه‌ی خوراک به درون مخزن‌ی فیدرمیکسر تا اتمام اختلاط خوراک را دقیق زیر نظر بگیرید.
با افزایش تدریجی وزن خوراکی که به درون مخزن فیدر تخلیه می‌شود، وزن خوراک در حال اختلاط سنگین‌تر می‌گردد و طرز هم زدن خوراک بوسیله‌ی مارپیچ‌های فیدر تغییر می‌کند.
وقتی تمام اجزای تشکیل دهنده‌ی خوراک، تازه به وسیله‌ی لودر به داخل مخزن فیدر ریخته شده‌اند، و فیدرمیکسر شروع به کار می‌کند، چشم‌انداز گردش و هم‌زنی خوراک را فیلم‌برداری و عکسبرداری کنید و برای مقایسه با مقاطع آینده فیلم‌ها و عکس‌های مربوطه را بایگانی کنید. ضمناً یادمان باشد که فیدر میکسرها با دور موتور بالاتر تراکتور، بهتر کار می‌کنند.
یک خطای شایع در گاوداری‌های صنعتی آن است که دور موتور تراکتور را برای انتقال قدرت به فیدر میکسر، کم می‌گیرند؛ این امر نیز سبب ایجاد «نقاط کور» در بافت خوراک هنگام هم‌زنی در مخزن می‌گردد. به مجردی که با نقطه‌ی کوری در خوراک درون مخزن روبرو شدید، دور موتور تراکتور را بالا ببرید و منتظر شوید که آیا این کار، مشکل را حل می‌کند یا خیر.
۳.ریختن خوراک به داخل فیدرمیکسر را زیر نظر بگیرید:
بهترین روش برای ارزیابی کیفیت اختلاط خوراک تخلیه شده در مخزن فیدر، تماشای دقیق فرایند اختلاط از آغاز تا پایان آن است. خیلی مواقع متصدی فیدر-میکسر در پر کردن مخزن دستگاه تعجیل می‌کند.
هنگام تخلیه‌ی اقلامی که رطوبت بالا دارند یا اقلامی که درصد ناچیزی از جیره‌ی مخلوط نهایی را تشکیل می‌دهند، بهترین روش آن است که این اقلام را نزدیک دیواره‌‌های مخزن فیدر تخلیه کنید و نه مستقیماً در وسط یا در مرکز مخزن.
خوراک مرطوب به مارپیج‌های فیدر می‌چسبد و اگر بعد از یک قلم خوراکی مرطوب، کنسانتره به آن بیفزایید، طبیعتاً آن هم به مارپیچ خواهد چسبید.
حالا اگر جیره‌‌ای که می‌خواهید آماده کنید، حجم کمی دارد (مثلاً مختص گاوهای آستانه‌ی زایش)، این پدیده مشکل‌ساز خواهد شد زیرا مخزن فیدر هرگز به طور کامل پر نخواهد شد تا مارپیچ بتواند اقلامی را که به آن چسبیده‌اند در اصطکاک با خوراک سنگین روی آن به خوبی هم بزند و مخلوط یکدستی از آن بسازد.
۴.تخلیه‌ی خوراک در آخورها را زیر نظر بگیرید:
سناریوهای بسیار متنوعی برای تخلیه‌ی بهینه‌ی تی.ام.آر. از فیدرمیکسر در امتداد آخورها مطرح شده است. توصیه به متصدیان فیدر آن است که خودشان مؤثرترین و بهترین روش را منطبق با شرایط خاص گاوداری محل کارشان پیدا کنند.
از جمله کارهایی که متصدیان فیدرمیکسر باید بکنند آن است که دور موتور تراکتور را روی عددی تنظیم کنند که همیشه به کمک آن خوراک داخل مخزن در حال هم خوردن باشد. خوراک داخل مخزن همیشه از جلو به سمت عقب در حال جابجایی است و برای آن که در پایان فرایند تخلیه‌ی خوراک، چیزی داخل مخزن فیدر باقی نماند، دور موتور مناسب تراکتور، اهمیت خاصی پیدا می‌کند.
متصدیان فیدرمیکسر باید سرعت و کنترل صحیح دریچه‌ی تخلیه‌ی دستگاه را با دقت رصد کنند تا دریابند با چه سرعتی خوراک به طور یکنواخت در امتداد آخورها تخلیه می‌شود. مقدار خوراک، یکنواختی تخلیه‌ی خوراک و زمان توزیع آن از جمله عوامل حیاتی در مدیریت آخور به شمار می‌آیند.
چه فیدرمیکسری برای شما مناسب تر است؟
۱. نزدیکی شرکت فروشنده به گاوداری شما
شرکتی که در صورت خراب شدن فیدرتان، بتواند به سرعت یک فیدر یدک تا تعمیر فیدر شما در اختیارتان بگذارد، مزیت بزرگی دارد.
۲. چه مقدار یونجه‌ی خشک در جیره‌ی گله لحاظ می‌کنید؟
پاسخ به این سؤال به شما خواهد گفت که فیدر افقی برای گاوداری شما بهتر است یا فیدر عمودی. فیدرهای افقی اگر درصد علوفه‌ی خشک جیره پایین باشد، همچنان بهترین عملکرد را از خود نشان خواهند داد.
۳.شرکتی که کیفیت محصولات و خدمات‌اش را به اثبات رسانده
هر چه با یک برند مأنوس‌تر باشید، در صورت بروز مشکلات فنی زودتر به ریشه‌ی مشکل پی می‌برید و در بهره‌برداری بهینه از آن دچار دردسر نمی‌شوید.
۴. هر چند وقت یک بار دستگاه خود را سرویس کنید
تمام فیدرمیکسرها وقتی هنوز نو هستند، همان طور که شرکت فروشنده شعار می‌دهد کار می‌کنند. اما یادمان نرود که قرار است هر روز مقدار عظیمی خوراک به وسیله‌ی فیدرمیکسرها، فراوری و در سطح گله توزیع شود.
مثلاً، در یک گله‌ی هزار رأسی، فیدرمیکسر باید روزانه تقریباً شش الی هشت بار پر و خالی شود. با فرض این که حجم هر وعده تی.ام.آر حدود ۷ تن باشد، ۸ وعده تهیه و توزیع خوراک یعنی ۵۶ تن خوراک مخلوط که باید این دستگاه هر روز از عهده‌اش بر‌آید. بنابراین، ظرف شش ماه، معادل حدود هزار کامیون ۱۰ تنی خوراک بوسیله‌ی این فیدر مورد فراوری و توزیع در سطح گله قرار بگیرد.
بدیهی است که اجزای داخلی فیدر ظرف این مدت فرسوده خواهند شد و نیازمند سرویس یا تعویض دوره‌ای خواهند بود. نتیجه‌‌ی مسلمی که می‌توان گرفت: پس از گذشت شش ماه، توقع نداشته باشید فیدر شما درست مثل روز اول کار کند.
فیدرمیکسر از اجزا و عناصر حیاتی در موفقیت هر گاوداری شیری است. آموزش لازم به متصدی دستگاه،برای آن که فیدرمیکسر تحت فرمان‌اش را به درستی بشناسد و علل و عوامل بروز نقص فنی در آن را از قبل یاد گرفته باشد موجب خواهد شد، قبل از بروز ایرادهای فنی و خوابیدن دستگاه، بتوانید برای رفع پیشاپیش علل آن ایرادها به موقع اقدام کنید.
حفظ انسجام و رعایت وسواس در نظام تغذیه‌ی گله از فیدرمیکسر تا آخور به متخصص تغذیه‌ی گله اجازه خواهد داد مسایل و مشکلات مربوط به مدیریت جیره‌ی گله را سریع‌تر و مؤثرتر تشخیص داده، برای رفع قطعی آنها تصمیم به‌جا و به‌موقع بگیرد.